Χοροεσπερίδα

Ικαριακά τεύχος 27 (1983)

της Αντιγόνης Ρωμύλιου 

Χοροεσπερίδα

Από μικρό κι΄από τρελό μαθαίνεις την αλήθεια, αλλά κι΄από πιωμένο ελαφρώς. Δε λέω μεθυσμένο, γιατί ο Καριώτης σπάνια θα παρεκτραπεί λόγω μέθης. Το λοιπόν, βρέθηκα κι΄εγώ στον τελευταίο αποκριάτικο χορό που έδωσε η {Εργάνη Αθηνά}, Σύλλογος Κυριών του Ευδήλου και θαύμασα τον Ικαριακό κόσμο. 

Κατ΄ αρχήν θα πρέπει να πούμε πως ο Ικαριώτης στις χοροεσπερίδες του πηγαίνει αποκλειστικά για να διασκεδάσει. Γι΄αυτό δεν θα τον δείτε ποτέ κουστουμαρισμένο. Το τζιν είναι ότι πρέπει για την ψυχολογία του και το ρούχο αυτό δεν το αποχωρίζεται ούτε στους χορούς του. 

Άλλη ιδιομορφία του Καριώτη είναι ότι σπεύδει βραδέως στις χοροεσπερίδες του, από τις 11:00 και μετά και απέρχεται αργά, δηλαδή πάντα μετά την ανατολή του ήλιου. Κι΄εσύ που δεν τον ξέρεις λες από μέσα σου { Ήρθε για να διασκεδάσει ή για να εκτελέσει κάποιο ιερό καθήκον, ο Μουφλούζης*}.

Και η δικαιολογία του είναι {Αν δεν πάει, τότε τι θα γίνουν αυτοί που διοργανώνουν τον χορό;} ή {ήρθαμε να συνεισφέρουμε κι΄ μεις}. Και βέβαια όλοι ξέρουμε ότι αυτό είναι πέρα για πέρα αληθινό. Είναι μια παλιά συνήθεια, γέννημα της ανάγκης. Είναι από τότε που η Νικαριά περιπλανιόταν ανά το Αιγαίο, αποκομμένη από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ήθελε τότες να μπαλώσει καμιά νεροσωλήνα, να πιάσει τις ραξούνες* του σχολείου να μην βρέχονται τα παιδιά, να κάνει τέλοσπάντων ότι είχε ανάγκη το κάθε χωριό. Διοργάνωναν μια χοροεσπερίδα ή ένα πανηγύρι και μάζευε λεφτά. Μην ξεχνάμε άλλωστε ότι τα περισσότερα έργα στη Νικαριά έχουν ολοκληρωθεί με αυτό τον τρόπο και με προσφορές από Καριώτες του εξωτερικού. Γιατί όπου και να βρίσκονται οι Καριώτες είναι μια γροθιά στην ανάγκη του νησιού. Μαζεύεται λοιπόν όλη η αφρόκρεμα της Νικαριάς, γεμίζει η αίθουσα από κόσμο και απολαμβάνουν το μεζέ (κυρίως μακαρονάδα) και το κρασί του. 

Σκάτζακας

Προσοχή το κρασί . Ο Καριώτης μπορεί να σου συγχωρέσει τα πάντα, να τον πεις καμπούρη, να τον πεις κουντεντέ*, να του σούρεις τα εξ΄αμάξης που λέμε, μην τολμήσεις όμως να του δώσεις κακό κρασί. Θα στο φτύσει στα μούτρα και θα φύγει. Ναι θα φύγει μόλις το δοκιμάσει, γιατί ο Καριώτης έχει μάθει το καλό κρασί κι΄όταν λέμε κρασί εννοούμε οίνον Πράμνιον που ευφραίνει καρδίαν και λύνει τις αρθρώσεις. 

Το βιολί άλλο στοιχείο του Καριώτικου χορού. Βιολί με βιολιτζή το Λευτέρη (Σκάτζακας) και μπουζούκι το Γιάννη.  Σα τραβά δοξαριά ο Λευτέρης, ο κόσμος όλος γίνεται μια χορδή που πάλλεται, δονείται και σπάει. Σαν σπάει η χορδή είναι δείγμα πως το παιδί καίει την ψυχή του με το όργανο. Παίζει με τα μάτια, με χέρια και πόδια, με όλο το κορμί. Σηκώνεται όρθιος, με το δοξάρι σαν ξίφος, βουκεντρίζει, ξεσκεπάζει το ταμπεραμέντο του Καριώτη. Όταν λοιπόν σπάει τις χορδές, ο Καριώτης πληρώνει, πληρώνει και χορεύει μέχρι πρωίας, χορεύει ασταμάτητα, αξεδίψαστα.

Ο Καριώτικος χορός χορεύεται τις περισσότερες φορές. Χορεύεται συνέχεια κι΄απ΄όλους, μικρούς - μεγάλους. Η μακριά αλυσίδα με τα κορμιά των χορευτών ποτέ δεν έχει αρκετό χώρο για να ξεδιπλωθεί εντελώς, παρόλα αυτά αφήνει πάντα τον πρώτο χορευτή για να εκτελέσει τις φιγούρες του. Όταν χορεύει ο Καριώτης ξαναγεννιέται, ξαναζώνεται τ΄άρματα. Με τις κινήσεις του αναπαριστά τον έρωτα, τα μυστήρια της φύσης, τη ζωή πάνω στο βράχο του: άλλοτε σκυφτός κι΄άλλοτε λεύτερος με κορμί σαν σαΐτα που εκτοξεύεται στα ύψη. Ακόμα κι΄ένας που δεν ξέρει τον χορό, μπαίνει χωρίς να το καταλάβει και μαθαίνει τα βήματα.

Το αποκορύφωμα όμως του κεφιού, έρχεται κατά τις πρωινές ώρες με το χορό {Πως το τρίβουν το πιπέρι}. Πως το τρίβουν το πιπέρι ρωτάνε και ξαναρωτάνε κι΄οι νέοι πιασμένοι χέρι χέρι αργοπατώντας σχηματίζουν κύκλο, σείοντας το πανοκόρμι σαν να ΄θελαν ν΄απαλλαγούν από κάποιο ζουζούνι που τους καθόταν στην πλάτη. Μέσα στον κύκλο ένας με το λουρί στο χέρι καραδοκεί. Και ξάφνου αποφασίζει να ρίξει την απάντηση: {Με το γόνατο το τρίβουν}. Κι΄εδώ είναι η αποθέωση. Όλοι πρέπει να συμμορφωθούν με τον τρόπο που ορίζει πως τρίβεται το πιπέρι. Αλίμονο σ΄όποιον κάνει ζαβολιά. Αυτός που βαστά το λουρί στο χέρι επιθεωρεί τους πεσμένους στο πάτωμα κι΄αν κρίνει πως το παράγγελμα δεν εκτελείται κατά γράμμα, σηκώνει το ζωνάρι και το κατεβάζει πάνω σε άντρα ή γυναίκα. 

Θαρρώ πως ξημέρωσε, ο Γιάννης στο φόρτε του παίζει μπουζούκι και τραγουδά, ο Λευτέρης με το βιολί τρίζει, έχει πάρει φόρα και δεν μπορεί να σταματήσει. Οι χορευτές κοιτάζονται στα μάτια και τα φώτα χάνουν την λάμψη τους στο φως της ημέρας. 

* Μουφλούζης = Γλετζές 
* Ραξούνες = τρύπα στην σκεπή
* Κουτεντές = χαζός

Οι φωτογραφίες είναι μια προσφορά της Ikariaki.gr