Μαρία Σαράντενα, ένας λαϊκός θρύλος και η πρώτη οικολόγος

{Δέντρα φυτεύετε και κάντε πιάσματα στα βρόχινα νερά. Η θάλασσα δεν θέλει πότισμα} Αυτά διακήρυττε η Μαρία πριν ενάμισυ περίπου αιώνα, που είναι και το ευαγγέλιο της σύγχρονης οικολογίας. Η Μαρία στάθηκε άτυχη στη ζωή της. Καταγόταν από τις Ράχες, από την οικογένεια Παροίκου. Γεννήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα, παντρεύτηκε το Σαράντο Βατούγιο από το Μάραθο και απέκτησαν μια κόρη. Έζησαν ευτυχισμένα χρόνια εώς ότου η δυστυχία χτύπησε την πόρτα τους. Έχασε και σύζυγο και παιδί. Στο μυαλό της Μαρίας απλώθηκε σκοτάδι, παραλόγιασε και πήρε τα όρη και τα βουνά. Κοιμόταν όπου την έπιανε η νύχτα. Παρά τις λαϊκές δοξασίες εκείνης της εποχής για καλομοίρες, φαντάσματα και στοιχειά, εκείνη τα αψηφούσε. Γιατί να φοβάται, αφού η ίδια ήταν ένα στοιχειό. Ένα πνεύμα αγαθοποιό, που το συναντούσαν οι άνθρωποι τις νύχτες μέσα στα δάση και δεν το φοβόντουσαν. Έλεγαν μόνο : Η Μαρία, η αλαφροΐσκιωτη, που ο πόνος της για το χαμό των αγαπημένων της προσώπων έγινε αγάπη για τη μάνα φύση, που την προστάτευε τις νύχτες και την παρηγορούσε, κοιμίζοντάς την στην αγκαλιά της. Το βράδυ τη νανούριζαν τα αηδόνια και το πρωί την ξυπνούσαν οι πέρδικες. Τότε θέλησε να ανταποδόσει την αγάπη της προς τη μάνα φύση και αποφάσισε να κεντρίσει το ενδιαφέρον των ανθρώπων για την αναδάσωση και την προστασία της φύσης. Μ΄ένα σακούλι στον ώμο γεμάτο σπόρους και φυτά γύριζε τη Νικαριά, φύτευε και παράγγελνε: {Δέντρα φυτεύετε και κάντε πιάσματα στα βρόχινα νερά. Η θάλασσα δεν θέλει πότισμα}. Το φωτεινό παράδειγμα της Μαρίας Σαράντενας έμεινε γνωστή στη λαϊκή παράδοση αλλά δυστυχώς δεν ωφέλησε τους Καριώτες που επιδίδονται με μανίας στην καταστροφή της ικαριακής χλωρίδας και πανίδας. Οι μεν αμολάνε τα κατσίκια τους σε δυσανάλογο αριθμό απ΄όσα μπορεί να θρέψει η ικαριακή φύση και οι δε λαθροθήρες σκοτώνουν τις πέρδικες στις κοιτάστρες και τα νερά. Η Πανικαριακή αδελφότητα τίμησε την πρώτη οικολόγο της Νικαριάς, με μια ανάγλυφη πλάκα που τοποθέτησε στην πλατεία του χωριού Μάραθο με την ευχή τα σοφά της λόγια να περάσουν στη συνείδηση των ανθρώπων

{απόσπασμα κειμένου από Μορφές της Ικαρίας και της Παράδοσης του Φίλιππα Μαυρογιώργη}